Quan tâm đầu tư tôn tạo đình Triều Hội - Di tích lịch sử cấp quốc gia
Tương truyền, Cao Mang tôn thần là một vị tướng tài nhà Trần. Ông vừa
là người tài đức lại có sức khỏe vô song nên được Hưng Đạo Đại Vương
Trần Quốc Tuấn tin dùng. Ông cũng là một trong các vị tướng tham gia và
lập được nhiều chiến công trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược
Nguyên Mông thế kỷ XIII. Lê triều đệ nhị giáp Tiến sĩ Trần Xuân Vinh
sinh trưởng trong gia đình có truyền thống văn võ toàn tài. Sau khi đỗ
tiến sĩ, ông được bổ làm quan dưới triều vua Lê Thánh Tông. Ông là vị
quan thanh liêm, chăm lo đến đời sống của người dân và có hiếu với cha
mẹ. Ông mất trong một trận cuồng phong khi đi thuyền về thăm dân làng.
Để tưởng nhớ bậc hiền tài của đất nước, nhân dân làng Bỉnh Trung (nay là
xã Bồ Đề) lập miếu thờ. Sau này, dân làng Triều Hội đã xin chân nhang
về đình và tôn làm thành hoàng thứ hai.
Đình Triều Hội nằm cạnh đê sông Châu, ngôi đình khá bề thế với bố cục
mặt bằng kiểu chữ Tam gồm tiền đường 5 gian, cung đệ nhị 5 gian và
chính tẩm 3 gian. Thức kiến trúc mang phong cách cổ truyền. Công trình
còn lưu giữ những mảng chạm khắc với đề tài tứ linh, hoa lá cách điệu
sắc nét, công phu và có giá trị nghệ thuật cao. Tuy vậy, đình Triều Hội
được nhiều người biết đến và nổi tiếng bởi nơi đây vào ngày 20/10/1930
đã diễn ra cuộc biểu tình, tuần hành thị uy của nhân dân các xã trong
vùng.
Lịch sử Đảng bộ tỉnh Hà Nam có ghi: Thực hiện chủ trương của Xứ ủy
Bắc kỳ về hưởng ứng phong trào đấu tranh của nông dân Tiền Hải (Thái
Bình) và Xô viết Nghệ Tĩnh, Tỉnh ủy lâm thời Hà Nam đã họp bàn quyết
định tổ chức một cuộc mít tinh lớn, có tuần hành thị uy nhằm phát động
quần chúng đấu tranh đòi bỏ hội đồng hương chính, giảm sưu thuế, ủng hộ
Xô viết Nghệ Tĩnh và phong trào đấu tranh của nông dân Tiền Hải. Ngày
tiến hành được ấn định vào 20/10/1930 vì hôm đó là phiên chợ Bỉnh Trung,
cạnh chợ là đình Triều Hội. Theo đúng kế hoạch, sáng sớm ngày 20/10,
hàng trăm đảng viên và quần chúng cách mạng ở các nơi đã hòa vào dòng
người đi chợ, kéo về địa điểm tập trung. Đúng giờ quy định, tiếng trống
đình Triều Hội nổi lên dồn dập, theo sau là tiếng pháo giòn giã, cờ đỏ
búa liềm xuất hiện. Hàng nghìn người đang mua bán nghe tiếng trống và
thấy cờ đỏ búa liềm xuất hiện đã đứng vào hàng ngũ. Các cán bộ cách mạng
đã thay mặt Tỉnh ủy đứng lên diễn thuyết, vạch tội ác của bọn đế quốc,
phong kiến, kêu gọi quần chúng đứng lên theo Đảng làm cách mạng, đòi bãi
bỏ hội đồng cải lương, đòi giảm sưu giảm thuế và ủng hộ các phong trào
đấu tranh của công nông cả nước. Đoàn biểu tình theo đê Ất Hợi tiến về
chợ Thành Thị và chợ Vọc (xã Vũ Bản) rồi giải tán.
Với hơn 1.000 lượt người tham gia trong thời gian 7 giờ liền trên địa
bàn rộng, có diễn thuyết, biểu dương lực lượng, tán phát truyền đơn…
cuộc biểu tình Bồ Đề thực sự là một cuộc đấu tranh chính trị lớn nhất
của nông dân Hà Nam, là đỉnh cao của phong trào đấu tranh cách mạng ở Hà
Nam thời kỳ 1930 – 1931. Với những giá trị lịch sử văn hóa và ý nghĩa
lịch sử cách mạng, ngày 18/1/1988, đình Triều Hội đã được Bộ Văn hóa
Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng là Di tích
lịch sử cấp quốc gia.
Chợ Bồ Đề vẫn họp theo phiên, đình Triều Hội cổ kính vẫn nép mình
dưới tán cây cổ thụ. Đình Triều Hội xưa nằm biệt lập, nay được quy hoạch
với tổng diện tích 6.133m2. Toàn bộ sân đình được lát gạch đỏ, xung
quanh có tường bao, bồn hoa cây cảnh, hồ nước trước đình được kè có bao
lơn vây quanh. Trong khuôn viên đình hiện nay có thêm công trình mới, đó
là Nhà bia tưởng niệm tiếng trống Bồ Đề năm 1930 của Hội Nông dân tỉnh
tài trợ xây dựng. Thời gian tới, đơn vị này tiếp tục tài trợ xây dựng
nhà trưng bày hiện vật cũng nằm trong khuôn viên đình Triều Hội để trưng
bày các hiện vật kháng chiến của nhân dân Bồ Đề.
Tuy nhiên bên cạnh những công trình mới với những màu sơn nổi bật,
đình Triều Hội cổ kính trải qua hàng trăm năm tồn tại hiện xuống cấp
nghiêm trọng. Ngôi đình được làm toàn bộ bằng gỗ lim nhưng do thời gian,
ẩm thấp, mái ngói xô lệch, mưa dột nên những phần gỗ của ngôi đình đã
hư hại khá nặng. Nhiều cột đình chân mối mọt, để bảo đảm an toàn, Ban
Quản lý di tích đã phải thay bằng cột bê tông nối vào để chống đỡ. Các
cấu kiện bằng gỗ như câu đầu, kẻ truyền, bẩy… đều bị long khỏi mộng,
cong vênh nhiều chỗ, Ban Quản lý di tích đã phải trát tạm bằng xi măng
để giữ. Những hàng gạch cửa đình, nơi giữ các cánh cửa bức bàn cũng long
ra hàng mảng. Mặc dù ngôi đình cũng đã được ngành chức năng quan tâm
tạo điều kiện sửa chữa, như đợt gần đây nhất là vào cuối năm 2020, Sở
Văn hóa - Thể thao và Du lịch đã hỗ trợ 296 triệu đồng để thay toàn bộ
mái, hoành, rui, đắp lại bờ nóc hậu cung 3 gian của đình nhưng cung đệ
nhị và gian tiền tế hiện mỗi lần mưa to vẫn bị dột, nước đọng trên nền
đình gây nên tình trạng mối mọt các cấu kiện gỗ ngày càng tăng.
Ông Trần Huy Hồng, Trưởng ban Văn hóa xã Bồ Đề cho biết: Cán bộ và
nhân dân trong xã mong muốn các cấp, ngành, các tổ chức, cá nhân quan
tâm hơn nữa trong việc hỗ trợ tu bổ, tôn tạo đình Triều Hội để di tích
cách mạng tiêu biểu này trường tồn với thời gian, tiếp tục phát huy vai
trò, giá trị di tích, là niềm tự hào, là địa chỉ đỏ giáo dục thế hệ trẻ
về truyền thống cách mạng Tiếng trống Bồ Đề hơn 90 năm trước.
Nguồn: Báo Hà Nam