Trận chống càn lịch sử

Nói đến địa danh lịch sử núi Chùa là nói đến những chiến công hiển hách cùng sự hy sinh oanh liệt của bộ đội chủ lực, dân quân, du kích địa phương khi đối mặt và đánh thắng những đơn vị lính Âu Phi thuộc quân đội viễn chinh Pháp thời kỳ “kháng chiến toàn dân, toàn diện”, là nói đến chiến thắng Chanh Chè lần một (năm 1948), đặc biệt là trận chống càn lịch sử Chanh Chè lần hai (ngày 21/5/1954), trận đánh có tính quyết chiến chiến lược kết thúc cuộc kháng chiến tại vùng đồng bằng Thanh Liêm, Hà Nam.

Theo cuốn Lịch sử Đảng bộ Quân sự tỉnh Hà Nam giai đoạn 1945- 1975, tháng 5/1954, sau khi bị mất trắng Tập đoàn cứ điểm chiến lược Điện Biên Phủ, lâm vào thế cùng quẫn, chính quyền Pháp ở Việt Nam cố sống, cố chết dồn quân giữ lấy vùng đồng bằng hòng cứu vớt tình thế trên toàn chiến trường Đông Dương. 

Thực hiện âm mưu này, người Pháp huy động hơn 1.300 quân từ Phủ Lý, bốt Tâng (Thanh Hương), bốt Cõi (Liêm Cần) với sự yểm trợ của 8 máy bay, 50 xe lội nước mở trận càn lớn vào Thanh Tâm (cùng trên địa bàn Thanh Liêm). Cuộc chiến diễn ra vô cùng ác liệt. Các đơn vị bộ đội cùng dân quân, du kích và quần chúng kháng chiến kiên cường quần nhau với địch vốn có quân số đông và vũ khí hiện đại hơn gấp nhiều lần để giành giật từng ngõ xóm, mái nhà. Quần chúng cách mạng các thôn xóm Thanh Tâm cũng luôn sát cánh cùng bộ đội, dân quân, du kích tham gia chống càn. Nhiều quần chúng cách mạng bất chấp nguy hiểm, dũng cảm vượt qua làn đạn kẻ thù, mang nước, cơm cháo, hoa quả, tiếp tế, chăm sóc cho thương binh suốt một ngày chiến đấu.

Với tinh thần chiến đấu dũng cảm, mưu trí, các đơn vị bộ đội chủ lực sát cánh cùng dân quân, du kích Thanh Tâm, Thanh Liêm đã bẻ gẫy trận càn của địch, tiêu diệt 5 xe bọc thép, 144 tên địch, bắt sống 92 tên. Trong trận chống càn lịch sử này, nhiều bộ đội, dân quân, du kích đã ngã xuống khắp các chốt điểm trên khu vực núi Chùa. Không thể thực hiện được mưu đồ càn quét nhanh chóng, bọn Pháp điên cuồng gọi máy bay và pháo tầm xa ném bom, bắn phá tiếp viện. Trước hoả lực mạnh gấp hàng chục lần, các đơn vị bộ đội được lệnh rút vào khe núi Chùa. Và thật không ngờ khi những loạt bom thù điên cuồng trút xuống trong đêm 21 tháng 5 ấy đã làm sụt nhiều mảng đất đá lớn lấp đầy lòng khe núi Chùa nơi một số đơn vị bộ đội trú quân.

Trận chống càn Chanh Chè lần hai trở thành một trong những trận đánh mang dấu ấn lịch sử sâu đậm và bi tráng nhất của quân và dân Hà Nam trong kháng chiến chống Pháp. 241 liệt sỹ hy sinh rải rác khắp chốt điểm của trận địa núi Chùa (trong đó hơn 100 liệt sỹ trúng bom dưới lòng khe) đều không một dòng địa chỉ cụ thể, sau đó đã được du kích, nhân dân địa phương quy tập về Nghĩa trang liệt sỹ xã Thanh Tâm và gần 65 năm qua thường xuyên được coi sóc khói hương chu đáo.

Khúc tráng ca

65 năm qua, trong Nghĩa trang liệt sỹ xã Thanh Tâm trên 100 ngôi mộ cùng có chung dòng chữ “Phần mộ liệt sỹ chưa xác định được thông tin” phần lớn là của những chiến sỹ bộ đội chủ lực con em quê hương dải đất “khúc ruột miền Trung”: Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế luôn được những đồng đội, đồng chí và bà con các xóm núi vùng chiến trường xưa thành kính hương khói, viếng thăm chu đáo. 

Trong nhiều năm liên tục, bằng tâm huyết, nỗ lực của các cựu chiến binh Trung đoàn 95, Đại đoàn Bình Trị Thiên; Trung đoàn 48, Đại đoàn 320(*), các cựu dân quân, du kích địa phương, cơ quan báo chí, cơ quan quân sự, lao động, thương binh, xã hội,…những đầu mối thông tin ít ỏi dần dần được chắp nối, làm sáng tỏ nhưng vẫn chưa thể đầy đủ, cụ thể như mong đợi. Chính bởi thế, những liệt sỹ của trận chống càn Chanh Chè lần thứ hai lịch sử hy sinh tại núi Chùa năm ấy cho đến bây giờ vẫn mang cùng một dòng địa chỉ chung: “Liệt sỹ Tiểu đoàn 227, Trung đoàn 95, Đại đoàn Bình Trị Thiên”; “Liệt sĩ Tiểu đoàn 884, Trung đoàn 48, Đại đoàn 320”.

Tự hào với truyền thống quê hương, khâm phục, biết ơn những liệt sĩ đã anh dũng chiến đấu quên mình vì độc lập tự do của Tổ quốc, nhiều năm qua hàng nghìn lượt cán bộ, chiến sỹ các đơn vị quân đội, thân nhân liệt sỹ và khách thập phương đã tìm về núi Chùa, Thanh Tâm thành kính thăm viếng, tưởng niệm, tri ân. Khu di tích lịch sử tâm linh núi Chùa (rộng 64 ha) cũng đã được dựng lên bởi niềm tự hào, sự thành kính, tri ân sâu sắc và sự đồng lòng, chung tay góp sức của bao thế hệ cán bộ, đảng viên, chiến sỹ LLVT, của đồng bào, đồng chí khắp nơi xa gần(**). Trong ngôi đền tưởng niệm tọa lạc tại trung tâm khu di tích, tấm bia ghi danh mới có đầy đủ thông tin của 71 liệt sỹ, phần bia trống còn lại vẫn dành để ghi danh các liệt sỹ chưa xác định được thông tin...

Khu di tích lịch sử núi Chùa được dựng lên trên quê hương Thanh Tâm Anh hùng(***) càng nhân lên niềm tự hào sâu sắc trong cán bộ, đảng viên, nhân dân và các LLVT Thanh Tâm. Tự hào, tri ân thế hệ cha anh đi trước, cán bộ, đảng viên, nhân dân và các LLVT Thanh Tâm luôn đảm nhận chu đáo việc sửa sang khu di tích sạch đẹp, trang nghiêm cũng như việc dâng hương tưởng nhớ, tri ân các Anh hùng liệt sỹ. Những hàng cây bóng mát, cây hoa do LLVT, hội viên các đoàn thể, học sinh các nhà trường xung phong đảm nhận trồng, chăm sóc luôn bốn mùa xanh tốt, khoe sắc, tỏa hương bên khu tưởng niệm và nghĩa trang liệt sỹ.

Trận chiến Chanh Chè lần thứ hai cùng  địa danh lịch sử núi Chùa và tên tuổi, chiến công của các Anh hùng liệt sỹ đã ngã xuống nơi đây sẽ đời đời được Tổ quốc ghi công, trở thành biểu tượng của lòng tự hào, động viên cán bộ, đảng viên, nhân dân, LLVT những thế hệ tiếp nối thêm đoàn kết, tự tin, nỗ lực chung tay xây dựng quê hương ngày càng văn minh, tiến bộ.
_______

(*) Trung đoàn 95, Đại đoàn Bình Trị Thiên và Trung đoàn 48, Đại đoàn 320 là hai đơn vị khi đó đóng quân tại khu căn cứ rừng Bồng Lạng, Thanh Nghị, bên kia sông Đáy và trực tiếp tham chiến trận chiến Chanh Chè lần thứ hai.

(**) Năm 2011, khu di tích núi Chùa được xếp hạng di tích lịch sử kháng chiến.

(***) Năm 2004, Đảng bộ, nhân dân xã Thanh Tâm được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT thời kỳ kháng chiến chống Pháp.